Czy w spadku można odziedziczyć długi?

Wielu osobom uzyskanie spadku kojarzy się wyłącznie z odziedziczeniem majątku, przedmiotów lub nieruchomości. W rzeczywistości okazuje się, że możliwe jest również odziedziczenie długów, które mogą nieść za sobą poważne konsekwencje dla majątku osobistego spadkobiercy. Istnieje jednak kilka możliwości, które pozwalają uniknąć spłaty zobowiązań spadkodawcy. Na czym polega dziedziczenie długów i jak można tego uniknąć? Wyjaśniamy.

Dziedziczenie długów - jak wygląda w praktyce?

W momencie, gdy osoba zmarła nie pozostawi testamentu, kolejność dziedziczenia reguluje Kodeks cywilny, co oznacza, że w pierwszej kolejności dziedziczy najbliższa rodzina, czyli dzieci i/lub małżonek, w dalszej kolejności rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa. Spadkodawcy mają trzy możliwości:

1. Przyjęcie proste spadku - spadkobiercy dziedziczą aktywa oraz pasywa (długi) spadkodawcy, czyli odpowiadają za wszystkie zobowiązania majątkowym spadkowym oraz własnym majątkiem osobistym,

2. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza - spadkobiercy odpowiadają za długi spadkodawcy w zakresie ograniczonym tylko do majątku spadkowego,

3. Odrzucenie spadku - spadkobiercy w ogóle nie odpowiadają za długi, bo nie dziedziczą spadku.

Spadkobiercy mogą wybrać jedną z powyższych możliwości w okresie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się oni o tytule swojego powołania do spadku (zazwyczaj jest to data zgonu spadkodawcy).

Mogą oni też nie składać żadnego oświadczenia, co będzie jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Powyższy skutek obowiązuje dla spadków otwartych najwcześniej w dniu 18 października 2015 r., co oznacza, że osoby, które stały się spadkobiercami przed tym dniem oraz nie złożyły oświadczenia o prostym przyjęciu spadku bądź o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, jak również nie dokonały odrzucenia spadku, nie będą mogły powoływać się na odpowiedzialność za długi spadkowe wyłącznie do wartości czynnej spadku, czyli ich odpowiedzialność będzie pełna jak w wariancie pierwszym powyżej.

Zdarzają się takie sytuacje w przypadku stwierdzania nabycia spadku po latach (np. spadek po spadkobiercy zmarłym przed 2015 r., wniosek o stwierdzenie nabycia spadku złożony dopiero aktualnie, bo przecież nie ma terminu na sam wniosek) i o ile spadkodawca nie miał długów, nie ma z tym kłopotu, jeżeli długi były, spadkobiercy pozostają odpowiedzialni.

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza czy odrzucenie spadku – co wybrać?

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza aktualnie więc następuje automatycznie w przypadku braku złożenia oświadczenia i nie wymaga żadnych czynności. Spadkobierca dziedziczy wówczas ewentualne długi spadkodawcy wyłącznie w kwocie nieprzekraczającej wartości odziedziczonego majątku. Wobec tego spłaca on długi tylko w takiej kwocie, na jaką pozwala majątek spadkowy, jaki odziedziczył po zmarłym, a majątek może być równie dobrze żaden lub niewielkich rozmiarów, wówczas odpowiedzialność również jest albo żadna, albo niewielka. Co najważniejsze, nie ucierpi na tym osobisty majątek spadkobiercy. 

W sytuacjach, kiedy nie jesteśmy pewni zobowiązań spadkodawcy, czy wysokości jego zadłużenia, ale przypuszczamy, że spadkodawca mógł mieć długi, bezpiecznym rozwiązaniem pozostaje odrzucenie spadku. W tym celu niezbędne będzie złożenie stosownego oświadczenia przed notariuszem lub sądem, w czym pomogą lub doradzą specjaliści z Kancelarii Radcy Prawnego Aneta Wasiluk w Gdańsku, którzy zajmują się sprawami spadkowymi. Jeżeli spadkodawca według naszej oceny nie miał długów albo nie pozostawił żadnego majątku, możemy złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza w ww. terminie lub nie złożyć żadnego oświadczenia.

Warto jednak pamiętać o tym, że odrzucenie spadku powoduje, że przechodzi on wraz z długami na zstępnych, czyli na dzieci i wnuków. Z kolei odrzucenie spadku przez małoletniego wymaga bezwzględnie zgody sądu rodzinnego.